Cách nhận biết và phòng trừ rầy mềm hiệu quả nhất
Làm thế nào để nhận biết và phòng trừ rầy mềm
Một loài côn trùng cực kỳ phổ biến mà chúng ta có thể tìm thấy gần như ở mọi nơi trên trái đất, gây hại dường như ở mọi loại cây trồng bằng cách trích hút phần non. Một loại côn trùng có tỉ lệ kháng thuốc cao nhất trong các loại côn trùng. Đúng vậy, tôi đang nhắc tới ở đây là rầy mềm.
Nhận biết rầy mềm
Tên tiếng việt | Rầy mềm |
Tên tiếng anh | Aphids |
Giới | Động vật |
Ngành | Chân đốt |
Lớp | Côn trùng |
Bộ | Cánh nửa |
Họ | Rầy mềm |
Chi | Rệp muội (Aphids) |
Loài | Aphids gossypii,…. |
Trong bài viết này, chắc chắn rồi như tiêu đề tôi sẽ đề cập tới chi của loài là rầy mềm chứ không đi vào chi tiết từng loài vì trong chi rầy mềm bao gồm rất nhiều loài khác nhau nhưng có hình dáng gần giống nhau và cách gây hại cũng như triệu chứng là giống nhau, do đó theo quan điểm của tôi sẽ không cần đi chi tiết từng loài sẽ không cần thiết cho người đọc.
Rầy mềm dường như luôn tìm được đường vào mọi khu vườn. Chúng là loài côn trùng nhỏ, thân mềm, kiếm ăn bằng cách trích hút chất lỏng giàu dinh dưỡng từ thực vật. Với số lượng lớn, chúng có thể làm cây suy yếu đáng kể, gây hại cho hoa và quả. Rầy mềm sinh sôi nhanh chóng, vì vậy điều quan trọng là phải kiểm soát chúng trước khi bắt đầu sinh sản. Bởi vì, chúng có thể sinh sản với số lượng cực lớn trong một khoảng thời gian rất ngắn.
Rầy mềm thường trích hút ở ngọn cây, gây ra xoăn đọt và lá non, bị hại nặng thường khiến cho chồi bị hại đó mắt hẳn năng suất.
Tin tốt là rầy mềm có xu hướng di chuyển khá chậm và với việc chăm sóc thường xuyên chúng ta sẽ có khá nhiều cách hiệu quả để phòng trừ rầy mềm ngay khi được phát hiện kịp thời. Việc của chúng ta cần làm chỉ là kiểm tra trên vườn xem khi nào thì rầy mềm xuất hiện.
Nhận dạng rầy mềm
Rầy mềm rất nhỏ (con trưởng thành dưới 5mm), và thường gần như trong suốt và có nhiều loại rất khó có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Nhiều loài khác nhau có thể xuất hiện màu trắng, đen, nâu, xám, vàng, xanh lục nhạt, hoặc thậm chí hồng! Một số có thể có lớp phủ dạng sáp hoặc bông. Chúng có thân hình quả lê với đôi râu dài; những con nhộng (rầy mềm non) trông tương tự như con trưởng thành. Hầu hết các loài đều có hai ống ngắn (gọi là ống nối) nhô ra từ phía đuôi của chúng.
Hình ảnh: Cận cảnh một con rầy mềm hoa hồng.
Con trưởng thành thường không có cánh, nhưng hầu hết các loài đều có thể phát triển thành dạng có cánh khi quần thể trở nên đông đúc, quá trình mọc cánh để chuẩn bị tới thời điểm chất lượng thức ăn bị ảnh giảm, côn trùng có thể di chuyển đến các cây khác, sinh sản và bắt đầu một đàn mới. Rầy mềm thường kiếm ăn theo nhóm lớn, mặc dù đôi khi bạn có thể nhìn thấy chúng đơn lẻ hoặc với số lượng ít.
Thông thường rầy mềm nói chung sẽ gây hại trên nhiều loại cây, tuy nhiên cũng có các loài rầy mềm có thể chỉ thể đặc trưng cho một số loại cây nhất định. Ví dụ, một số loài bao gồm rầy mềm đậu, rầy mềm hại bắp cải, rầy mềm khoai tây, rầy mềm đào xanh, rầy mềm dưa. Sự đặc trưng này có thể do dinh dưỡng đặc trưng của cây đã khiến cho rầy mềm phát triển theo các hướng khác nhau mang các đặc điểm hình thái khác nhau.
Hình ảnh: Rầy mềm màu nâu hại khoai tây. Nguồn ảnh: GrowVeg.com
Một số loài rầy mềm có màu sẫm hơn, như màu nâu. Rầy mềm trên khoai tây là một loại rầy mềm nâu phổ biến. Tuy nhiên hãy nhớ rằng rầy mềm khác với rầy nâu hại lúa, chúng hoàn toàn khác bộ với nhau
Thiệt hại do rầy mềm gây ra sẽ như thế nào?
Nhộng và con trưởng thành ăn dịch thực vật, tấn công lá, thân, chồi, hoa, quả hoặc rễ, tùy thuộc vào loài. Hầu hết các loài rầy mềm đặc biệt thích gây hại ở những nơi có sự phát triển mới còn non và được ưu tiên nước và nhựa cây. Một số loài, chẳng hạn như rầy mềm đào xanh, ăn nhiều loại cây, trong khi những loài khác, chẳng hạn như rầy mềm táo hồng, tập trung vào một hoặc chỉ một vài loài thực vật nhất định.
Phải nói rằng thiệt hại do rầy mềm gây ra là cực kỳ lớn nếu không được kiểm soát kịp thời. Như đã nói từ ban đầu rầy mềm có thể gây ra các dấu hiệu thiếu dinh dưỡng ở phần non của cây và nếu bị hại nặng với mật độ cao cây sẽ còi cọc không thể phát triển, bộ lá bị hỏng và cần mất rất nhiều thời gian để phục hồi.
Cùng với đó thì hoa và quả non sẽ rụng, biến dạng, méo mó.
Ngoài ra chất thải của rầy mềm còn thường là nơi lý tưởng để các bệnh nấm ký sinh phát triển ví dụ như các bệnh do nấm phytopthora gây ra trên cây có múi sau khi rầy đã bỏ đi có thể khiến nứt vỏ cây và cây rụng lá sau đó chết.
Một số cách để tìm và xác định thiệt hại do rầy mềm gây ra:
Tìm những chiếc lá xấu, quăn, còi cọc hoặc vàng úa . Kiểm tra mặt dưới của lá; rầy mềm rất thích ẩn náu ở đó. Thông thường nếu lá còn non chúng ta sẽ bắt gặp ngay rầy mềm còn nếu là đã già chứng tỏ rầy mềm đã bỏ đi.
Nếu lá hoặc thân cây được bao phủ bởi một chất dính, đó là dấu hiệu cho thấy rầy mềm có thể đã trích hút nhựa cây.
“Honeydew” là tên gọi khác của chất thải của rầy mềm tiết ra khi trích nhựa cây. Đây được coi là một loại mật đặc biệt không ăn được nhưng sẽ thu hút khá nhiều côn trùng khác trong đó có kiến. Khi rầy mềm ăn cây, mật của chúng có thể rơi xuống tầng dưới của cây, v.v.v. Mật này đôi khi có thểtạo điều kiện cho sự phát triển của một loại nấm được gọi là nấm than đen , khiến cành và lá có màu đen, giống như ví dụ ở trên nơi bị nấm này có thể nứt vỏ và chết.
Hoa hoặc quả có thể bị méo mó hoặc biến dạng do bị rầy mềm trích.
Một số loài rầy mềm gây ra các lỗ thủng trên rễ hoặc lá .
Rầy mềm có thể truyền vi rút giữa các cây và cũng thu hút các côn trùng khác săn mồi, chẳng hạn như bọ rùa.
Hình ảnh: Rầy mềm có thể có nhiều màu sắc khác nhau, bao gồm cả màu vàng, và tạo ra chất giống mật dính. Nguồn ảnh: John Obermeyer/Đại học Purdue.
Làm thế nào để trừ rầy mềm
Đối với rầy non chưa mọc cánh: Thử phun nước mạnh lên cây bị nhiễm rầy; Thông thường, chúng không thể tìm thấy đường quay trở lại cùng một nơi đã sinh sống.
Dầu neem, xà phòng diệt côn trùng và dầu làm vườn có hiệu quả chống rầy mềm, nhưng những chất này cần phải tiếp xúc với rầy mềm để phát huy tác dụng. Đảm bảo làm theo hướng dẫn sử dụng được in trên bao bì để đạt hiệu quả cao nhất.
Bạn thường có thể kiểm soát rầy mềm bằng cách lau hoặc xịt lên lá cây bằng dung dịch bao gồm: nước, vài giọt xà phòng rửa bát. Nên xịt lại nước xà phòng sau mỗi 2-3 ngày trong vòng 2 tuần.
Một biến thể của hỗn hợp nước xà phòng này bao gồm ớt cay: Khuấy đều 1 lít nước, 1 muỗng cà phê xà phòng rửa bát dạng lỏng và một nhúm ớt bột loại cay. Không pha loãng trước khi phun cho cây.
Đất tảo cát (DE) là một vật liệu hữu cơ, không độc hại sẽ làm rầy mềm bị mất nước. Đây là cách làm của những vườn theo canh tác không hóa chất.
Cảnh báo: Không áp dụng DE khi cây đang nở hoa, vì nó sẽ giết chết các loài thụ phấn như ong và bướm nếu chúng tiếp xúc với nó.
Hình ảnh: Tưới nước mạnh là một cách để kiểm soát số lượng rầy mềm trong vườn của bạn.
Phương pháp hóa học: Khi mật độ rầy quá nhiều và cấp bách, không thể kiểm soát bằng các phương pháp đơn giản ở trên chúng ta có thể sử dụng tới phương pháp hóa học.
Ngày nay có nhiều loại thuốc hóa học khá hiệu quả đối với rầy mềm tuy nhiên chúng ta phải nhớ rằng không phun thường xuyên 1 loại thuốc để trừ rầy vì chúng kháng thuốc rất nhanh. Ngoài ra phun thuốc phải theo đúng khuyến cáo của nhà sản xuất và thực hiện cách ly đầy đủ.
Một số loại thuốc hiệu quả để trừ rầy mềm có thể kể tới như:
Làm thế nào để phòng rầy mềm
Đối với cây ăn quả hoặc cây bóng mát, hãy phun dầu khoáng SK hoặc dầu Neem dành cho vườn để diệt trứng rầy mềm.
Nuôi các loài côn trùng có lợi, chẳng hạn như bọ rùa, và ong bắp cày ký sinh, sẽ ăn rầy mềm. Thu hút những loài côn trùng này đến khu vườn của bạn bằng cách cung cấp một môi trường có nhiều loại cây hoa và tán lá cũng như gần nguồn nước. Nên thu hút các loài côn trùng có lợi này ngay từ khi làm vườn, sẽ giúp bạn kiểm soát được quần thểrầy mềm ngay từ đầu.
Ngoài ra hãy nhớ rằng rầy mềm tạo ra một chất thải giống như mật nên sẽ thu hút kiến và chính kiến và rầy đã bắt tay nhau trong công cuộc phá hoại cây trồng của bạn. Việc rầy không có cánh nên không thể di chuyển tới các vị trí khác nhau của cây để gây hại thì kiến đã làm điều đó giúp rầy mềm. Chúng sẽ mang rầy mềm đi khắp cây để cho rầy trích hút phá hoại cây và tạo ra chất thải để kiến ăn. Vì thế chúng ta có thể kiểm soát rầy mềm thông qua kiểm soát kiến trên vườn cây của bạn.
Nhiều người nghĩ rằng kiến là loài có lợi nhưng thực tế nói rằng chỉ một số ít loài kiến có lợi còn nhiều loại lại gây hại thông qua việc phân bố sâu bệnh trên vườn, còn chưa kể nhiều loài kiến làm tổ trên cây khiến cho lá cây bị ảnh hưởng ít nhiều.
Một số loại thuốc diệt kiến hiệu quả có thể tham khảo như:
Thuốc diệt côn trùng permecide
Hình ảnh: Ấu trùng bọ rùa
Ấu trùng bọ rùa trông đáng sợ, nhưng chúng là một trong những kẻ săn mồi hàng đầu của rầy mềm. Nếu bạn nhìn thấy chúng trên cây của mình, hãy để nguyên!
Sử dụng rượu để kiểm soát rầy mềm
Rượu isopropyl (còn được gọi là isopropanol hoặc cồn tẩy rửa) tác động tốt và dễ kiếm, nhưng hãy chắc chắn rằng chúng không có phụ gia. Ethanol (rượu ngũ cốc) dường như có tác động tốt nhất. cồn thường có nồng độ 70 phần trăm trong các cửa hàng (hoặc 95 phần trăm nồng độ mua ở hiệu thuốc). Để tạo dung dịch cồn diệt côn trùng, hãy pha cồn 70% và nước với lượng bằng nhau (hoặc nếu sử dụng cồn 95%, hãy trộn 1 lượng cồn với 1,5 lượng nước).
Bạn cũng có thể thêm cồn vào nhũ tương xà phòng để hiệu quả hơn. Ví dụ, trong một bình xịt, kết hợp 5 cốc nước, 2 cốc cồn isopropyl và 1 thìa xà phòng rửa bát dạng lỏng.
KHÔNG nên phun những loại dung dịch này lên toàn bộ cây cùng một lúc. Chỉ xịt hoặc lau những khu vực bị gây hại. Nó sẽ chỉ tiêu diệt rầy mềm mà nó tiếp xúc, vì vậy có thể cần phải áp dụng xịt nhiều lần.
THẬN TRỌNG : Khi phun cồn hoặc xà phòng, hoặc kết hợp, luôn luôn thử nghiệm trên một phần khu vực nhỏ của cây trước, và áp dụng vào buổi sáng hoặc buổi tối, khi ánh nắng mặt trời không gay gắt. Theo dõi cây trong vài ngày xem có phản ứng bất lợi nào không trước khi phun thêm. Thực vật có thể nhạy cảm với rượu và xà phòng rửa bát. Ngoài ra, một số loại xà phòng có chất phụ gia có thể làm hỏng cây trồng — hãy chọn dạng tinh khiết nhất.
